Nước Anh lại có tân thủ tướng

Cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak sẽ trở thành lãnh đạo Đảng Bảo thủ và tân Thủ tướng Anh sau khi nhận được đa số phiếu ủng hộ của các nghị sĩ Đảng Bảo thủ hôm 24-10.

Ông Sunak, cựu Thủ tướng Boris Johnson và lãnh đạo Hạ viện Penny Mordaunt vốn là 3 ứng viên hàng đầu cho vị trí lãnh đạo Anh sau khi Thủ tướng Liz Truss tuyên bố từ chức vào ngày 20-10.

Theo quy trình bầu lãnh đạo của Đảng Bảo thủ, mỗi ứng viên cần ít nhất 100/357 nghị sĩ đảng này tại quốc hội ủng hộ để vào vòng bỏ phiếu sau đó. Tuy nhiên, ông Johnson đã tuyên bố rời khỏi cuộc đua vào ngày 23-10 với lời thừa nhận không thể hàn gắn nội bộ đảng sau khi chính trường Anh trải qua một trong những giai đoạn hỗn loạn nhất lịch sử.

Trong thông điệp trên Twitter hôm 23-10, ông Sunak viết: “Anh là một đất nước tuyệt vời nhưng chúng ta đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế sâu sắc. Đó là lý do tôi muốn trở thành lãnh đạo Đảng Bảo thủ và là tân thủ tướng Anh. Tôi muốn khôi phục nền kinh tế của chúng ta, đoàn kết đảng và cống hiến cho đất nước của chúng ta”.

Ông Rishi Sunak xuất hiện gần trụ sở chiến dịch tranh cử ở thủ đô London – Anh hôm 24-10 Ảnh: REUTERS

Đối thủ còn lại của ông Sunak, bà Mordaunt, tuyên bố rút lui vào phút chót, ngay trước khi người thắng cuộc được xướng tên vào chiều 24-10 (giờ địa phương), mở đường cho ông Sunak tiến đến ghế thủ tướng. Trong tuần này, tân thủ tướng Anh dự kiến thành lập nội các mới.

Ông Sunak là Bộ trưởng Tài chính giai đoạn 2020-2022 dưới thời ông Johnson. Bản thân ông Sunak cũng có kinh nghiệm đối phó với khủng hoảng kinh tế khi từng đưa nước Anh vượt qua đại dịch COVID-19.

Việc ông Sunak từ chức hồi tháng 7, thời điểm ông Johnson vướng vào bê bối tiệc tùng trong thời gian Anh phong tỏa phòng dịch, đã châm ngòi làn sóng từ chức trong chính phủ Anh khiến ông Johnson phải rời ghế thủ tướng.

Ông Sunak cũng là đối thủ của bà Truss nhưng thất bại trong cuộc đua giành ghế lãnh đạo Đảng Bảo thủ hồi mùa hè. Trong quá trình tranh cử khi đó, ông Sunak đã nhiều lần chỉ trích các kế hoạch kinh tế của bà Truss và cho rằng chúng sẽ khiến nền tài chính Anh gặp rủi ro và lạm phát tăng cao.

Theo đài CNN, ông Sunak đã chứng minh bản thân có tầm nhìn xa khi cảnh báo kế hoạch kinh tế đầy tranh cãi của cựu Bộ trưởng Tài chính Kwasi Kwarteng, người bị bà Truss sa thải nhanh chóng. Kết quả của những sai lầm này là bà Truss phải rời nhiệm sở sau 45 ngày.

Nhà kinh tế học tại Ngân hàng Citibank (Anh) Benjamin Nabarro nhận định nhiệm vụ đầu tiên của chính phủ mới sẽ là công bố kế hoạch tài khóa trung hạn vào ngày 31-10 tới nhằm giảm thâm hụt tài chính công (có thể lên đến 40 tỉ bảng).

Theo hãng tin Reuters, tân thủ tướng sẽ phải đối mặt với một trong những thách thức khó khăn nhất là xây dựng lại kế hoạch tài chính trong bối cảnh Anh trên bờ vực suy thoái kinh tế.

Nhà sử học Anthony Seldon nói với Sky News rằng kể từ khi kỷ nguyên chính trị hiện đại bắt đầu vào năm 1832, nước Anh chưa từng chứng kiến nhiều xáo trộn và bất ổn như vậy – khởi nguồn từ sự kiện Anh rời Liên minh châu Âu (Brexit) vào năm 2016.

Mặc dù ông Sunak nhận được sự ủng hộ từ nhiều nghị sĩ trong đảng, các nhà phân tích và kinh tế học vẫn hoài nghi khả năng ông có thể đoàn kết Đảng Bảo thủ đang chia rẽ sâu sắc.

Trong khi đó, theo đài CNN, lãnh đạo Đảng Lao động đối lập Keir Starmer kêu gọi tổ chức cuộc tổng tuyển cử khi cho rằng người dân đã chán ngấy với sự lãnh đạo của Đảng Bảo thủ và hậu quả từ các quyết định của họ.