Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 ở tỉnh Mỹ Tho và tỉnh Gò Công

Phát huy những thắng lợi to lớn của cách mạng miền Nam, nhất là từ sau thắng lợi mùa khô 1966 – 1967, tháng 5-1967, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương chủ trương: “Gấp rút chuẩn bị mọi mặt, kịp thời nắm lấy thời cơ để giành thắng lợi, buộc Mỹ phải chịu thua về quân sự”.

Tượng đài chiến thắng Tết Mậu Thân tại Công viên Giếng nước Tp. Mỹ Tho. Nguồn Internet

Tháng 12-1967, Bộ Chính trị họp và ra Nghị quyết: Ðộng viên những nỗ lực lớn nhất của toàn Ðảng, toàn quân, toàn dân ở cả hai miền, đưa cuộc chiến tranh cách mạng của ta lên một bước phát triển cao nhất, dùng phương pháp tổng công kích, tổng khởi nghĩa giành thắng lợi quyết định; kết hợp tiến công quân sự với tiến công chính trị và tiến công ngoại giao, trong đó, cuộc tiến công của các lực lượng vũ trang trên các chiến trường lớn và sự nổi dậy của nhân dân ở các đô thị lớn là hai mũi tiến công chính.

Thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị (12-1967) và Nghị quyết hội nghị lần thứ 14 (01-1968) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tỉnh ủy Mỹ Tho, Thành ủy Mỹ Tho, Phân ban Tỉnh ủy Gò Công tổ chức và triển khai cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968 với phương châm vừa xây dựng lực lượng, vừa tấn công địch để tạo ra thế và lực mới.  Thành phố Mỹ Tho được Khu ủy Khu 8 chọn làm trọng điểm chính trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy. Mục tiêu chủ yếu là thành phố Mỹ Tho, thị xã Gò Công,  các huyện tự lực giải phóng.

Thắng lợi của quân và dân ta trong năm 1967 đã đẩy quân địch vào thế bị động, nhưng lực lượng của chúng vẫn còn đông. Tỉnh ủy Mỹ Tho và Thành ủy Mỹ Tho gấp rút xây dựng lực lượng, chuẩn bị mọi mặt cho cuộc tiến công và nổi dậy. Đảng bộ chú trọng xây dựng và phát triển lực lượng 3 thứ quân, bao gồm bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và du kích; đồng thời, ra sức xây dựng lực lượng chính trị của quần chúng. Phân ban Tỉnh ủy Gò Công tập trung phát động quần chúng xây dựng các cơ sở Đảng, nhất là chi bộ; phát triển các ban, ngành, đoàn thể và lực lượng vũ trang nhằm tấn công tiêu diệt, tiêu hao quân địch, phá rã thế kềm kẹp, bình định của địch.

Bắn cháy xe M113 ngay trong thành phố Mỹ Tho – Xuân Mậu Thân 1968 (Nguồn ảnh: http://tiengiang.gov.vn/vPortal/4/625/1190/2456/Lich-su-hinh-thanh/Tien-cong-va-noi-day-tet-Mau-Than-1968-.aspx)

24 giờ đêm mùng 1 Tết Mậu Thân (tức đêm 29-01-1968), cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân bắt đầu. Ở thành phố Mỹ Tho, ta bắn 36 quả cối 82 li vào nội ô mở đầu cuộc tấn công. Đội biệt động thành phố đánh diệt 3 lô cốt ở khám đường nhưng không mở được cửa, địch cho xe M.113 đến tiếp viện; đơn vị này rút trở ra diệt đồn cảnh sát cầu Quay.

Đại đội biệt động bên ngoài bị địch chặn không tiến vào được nội ô. Tiểu đoàn 261A và 261B của Quân khu 8 vượt sông Bảo Định đánh vào khu trung tâm, 7 giờ sáng chiếm được phường 4, ngã tư Phan Hiển Đạo, Hùng Vương, chợ Vòng Nhỏ.

Mùng 2 Tết, địch từ căn cứ Hùng Vương kéo vào phản kích, bị ta đánh bật ra. Tiểu đoàn 261A và 261B tiến theo đường Châu Văn Tiếp; tiểu đoàn 514A của tình Mỹ Tho tiến lên khu 4. Ta dự kiến tối mùng 2 Tết sẽ đánh vào khu trung tâm và giao cho lực lượng biệt động đánh mở khám đường nhưng không thành.

Sáng mùng 3 Tết, địch cho Lữ đoàn 3 của sư đoàn 9 Mỹ cùng với 3 tiểu đoàn của sư đoàn 7 ngụy và 2 chi đoàn thiết giáp phản kích. Ta chặn đánh, tiêu diệt nhiều lính Mỹ và lính ngụy, bắn cháy 20 xe M.113. Đến 16 giờ, địch dùng máy bay ném bom hủy diệt nơi lực lượng ta chiếm giữ. Mặt khác, địch cho máy bay rải xăng đặc đốt cháy khu Giếng nước, tuyến đường Pasteur (nay là đường Trần Hưng Đạo) và ven rạch Bảo Định làm cho hàng trăm người chết và bị thương; lực lượng ta rút ra các xã ven tổ chức đánh địch phản kích.

Lực lượng quần chúng phối hợp với các mũi tiến công quân sự nổi dậy áp đảo bọn lính đồn ven thành phố. Mùng 2 Tết, có 1500 quần chúng của các xã: Thanh Bình, Tân Bình Thạnh, Mỹ Tịnh An (Chợ Gạo), Đạo Thạnh, Mỹ Phong (TP Mỹ Tho) phối hợp với lực lượng tại chỗ vây đồn Mỹ An (Mỹ Phong). Lực lượng ta tiếp tục bao vây hậu cứ tiểu đoàn 71 pháo binh và hậu cứ tiểu đoàn 73 bảo an. Mùng 3 Tết, ta huy động 3.000 người tại chỗ nổi dậy diệt ác phá kềm, bắt trên 120 tên cảnh sát, mật vụ và ác ôn.

Ở xã Trung An, quần chúng nổi dậy kết hợp với du kích bao vây, bức hàng, bức rút 6 đồn, thu 23 súng, phá toàn bộ hệ thống ấp chiến lược trong xã. Tại Khu 4, xã Đạo Thạnh, xã Tân Mỹ Chánh quần chúng nổi dậy phối hợp cùng lực lượng vũ trang diệt ác phá kềm, quét sạch hệ thống ấp chiến lược xung quanh thành phố.

Sau khi đứng chân ở vùng ven thành phố trong vòng 5 ngày, Tiểu đoàn 265 diệt 25 đồn, tiêu hao nặng 1 chi khu, đánh thiệt hại nặng 1 tiểu đoàn của sư đoàn 9 Mỹ. Tiểu đoàn 514A rút ra khỏi nội ô thành phố, tiếp tục tấn công vào các đồn ven thành phố và giải phóng 2 xã Đạo Thạnh, Mỹ Phong.

Ở các huyện, ngay trong những ngày ta tấn công vào thành phố Mỹ Tho, hàng chục ngàn quần chúng đã nổi dậy cùng với lực lượng vũ trang bao vây, bức rút, bức hàng nhiều đồn bót địch. Khi lực lượng chủ lực rút ra khỏi thành phố, lực lượng địa phương cùng bộ đội chủ lực hỗ trợ quần chúng nổi dậy bao vây, bức rút, bức hàng hàng trăm đồn bót ở nông thôn, giải phóng được nhiều xã.

Ở Gò Công, đêm 1-2-1968 (tức đêm mùng 3 Tết), ta mở đợt tấn công vào thị xã. Lực lượng ta gồm có Tiểu đoàn 514B tỉnh Mỹ Tho, Đại đội 206, trung đội biệt động thị xã phối hợp cùng lực lượng quần chúng nổi dậy tiến công địch, phá nhà tù giải thoát cho hơn 200 đồng chí đang bị địch giam giữ; tiến công vào Dinh tỉnh trưởng, tên tỉnh trưởng bỏ chạy; lực lượng ta phát triển chiếm thêm một số điểm trong thị xã.

Đêm 2-2-1968, các đơn vị pháo binh của ta pháo kích vào căn cứ Đồng Tâm diệt và làm bị thương khoảng 200 tên Mỹ. Ngoài ra, ta còn liên tục pháo kích vào thành phố Mỹ Tho, quận lỵ Tân Hiệp, Long Định gây cho địch nhiều thiệt hại. Từ đêm 17 đến 21-2-1968, ta liên tiếp tấn công và cắt đứt lộ 4 làm gián đoạn giao thông của địch.

Sau khi rút ra các xã ven đứng chân, ta củng cố lại lực lượng, chuẩn bị tấn công vào thành phố Mỹ Tho lần thứ 2, nhưng đến giờ chót địch thay đổi thế bố trí và tăng cường lực lượng phòng thủ thành phố nên ta không thực hiện được kế hoạch.

Đêm 17-2-1968, Tiểu đoàn 514A cho một bộ phận thọc sâu vào tuyến phòng ngự ở hướng đông thành phố, diệt 1 xe M.113, đánh sập 1 lô cốt, chiếm được cầu Quay, bắn cháy 1 tàu trên sông Bảo Định, đánh sập 1 góc nhà đèn. Ngày 19-2-1968, ta đánh địch phản kích diệt 100 tên. Đêm 19-2-1968, ta tập kích quân địch diệt gần 300 tên, 5 xe quân sự.

Trong 4 ngày (từ ngày 18 đến 21-2-1968) có 5.000 quần chúng kéo đến dinh Tỉnh trưởng và Bộ Tư lệnh sư đoàn 7 đấu tranh tố cáo tội ác của địch dùng pháo bắn phá vào nhà dân. Lúc này, phong trào đấu tranh của quần chúng phát triển rất mạnh, thu hút các tầng lớp công chức và tiểu thương tham gia. Mỗi ngày đều có hàng chục cuộc đấu tranh chống địch khám xét, chống bắt hối lộ để nhận phiếu cứu trợ, chống bắt phòng vệ dân sự, không nhận súng canh gác,…

Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968, quân dân Mỹ Tho và Gò Công đã tiêu diệt nhiều sinh lực địch, phá hủy hàng chục đồn bót, căn cứ quân sự và nhiều phương tiện chiến tranh của bọn chúng. Riêng ở Mỹ Tho, ta đã loại khỏi vòng chiến đấu trên 2.300 tên địch, tiêu hao nặng 3 tiểu đoàn và hai chi đoàn thiết vận xa, bắn cháy 80 xe quân sự, diệt 25 đồn bót, bức rút 20 đồn, thu 300 súng các loại. Ở Gò Công, ta đã tiêu diệt hơn 100 tên địch (trong đó có Tỉnh phó Nội an và Quận trưởng Hòa Đồng), hàng trăm binh lính địch đào và rã ngũ, bức rút, bức hàng nhiều đồn bót, giải thoát gần 200 cán bộ, chiến sĩ và quần chúng cách mạng bị địch giam giữ.

Cuộc tiến công và nổi dậy của quân, dân Mỹ Tho – Gò Công trong Tết Mậu Thân năm 1968 đã góp phần vào thắng lợi chung của cả nước. Ta đã tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực của địch, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh, làm đảo lộn thế bố trí chiến lược của chúng.  Đồng thời, ta đã tấn công quyết liệt vào các cơ quan đầu não của địch ở thị xã, thị trấn và hệ thống ấp chiến lược trong tỉnh, giải phóng một vùng nông thôn rộng lớn, tạo ra bước ngoặt quyết định cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta.

Lần đầu tiên trong chiến tranh cách mạng ở tỉnh Mỹ Tho, tỉnh Gò Công và thành phố Mỹ Tho, ngụy quyền, ngụy quân từ tỉnh đến cơ sở bị rối loạn, hoang mang, dao động, tan vỡ với nhiều mức độ khác nhau. Thắng lợi to lớn và quan trọng nhất là chúng ta làm thay đổi thế trận, tạo ra cục diện mới, thế chiến lược mới và khả năng mới cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta.

Thắng lợi của cuộc tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968 ở tỉnh Mỹ Tho, tỉnh Gò Công và thành phố Mỹ Tho góp phần cùng cả nước làm thất bại chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, làm lung lay ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ, buộc Chính phủ Mỹ phải nhận rằng không thể dùng lực lượng quân đội viễn chinh Mỹ để thắng trong chiến tranh ở Việt Nam; đồng thời, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh; chấm dứt không điều kiện chiến tranh phá hoại miền bắc; ngồi vào bàn đàm phán với ta ở Paris (Pháp) và sau đó phải rút quân Mỹ về nước, mở ra một cục diện mới trong công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968 là một trong những sự kiện sáng chói, oanh liệt trong lịch sử chống ngoại xâm của nhân dân Việt Nam anh hùng.

Tiến sĩ Nguyễn Phúc Nghiệp