Ùn ùn đào đất ruộng nuôi cá tra giống: Hiểm họa khó lường

 Nóng vì đơn “đặt hàng”

Lâu nay diện tích nuôi cá tra ở ĐBSCL dao động mỗi năm 4.500 – 5.000ha (tùy theo giá cá tăng hay giảm). Chuyện diện tích nuôi cá tra giống tăng 1.000ha (chiếm gần 20% diện tích nuôi nguyên liệu) là ngoài tưởng tượng…

Không phải Đồng Tháp, An Giang, Bến Tre (3 tỉnh có diện tích nuôi cá tra lớn nhất trong vùng), mà tỉnh Long An lại chính là địa phương đang “nóng” với chuyện đào ao nuôi cá tra giống. Con đường cặp kênh KT9 từ xã Hưng Hà qua xã Hưng Điền B thuộc huyện Tân Hưng đang trở nên ồn ào hơn bởi những chuyến xe tải ngược xuôi chở thức ăn nuôi cá và chở cá tra giống từ đây về các tỉnh miền Tây. Dưới đất ruộng (trồng lúa lâu nay) giờ đây là cảnh những xe Kobe đào tung từng thửa ruộng. Những người dân đang chạy theo phong trào nuôi “cá tra giống”.

“Trung bình mỗi hécta nuôi cá tra giống nếu trúng có thể gấp 10 lần trồng lúa. Vụ rồi, gia đình tôi nuôi hơn 1ha cá tra giống bán giá 71.000 đồng/kg (loại 35 con/kg) lợi nhuận trên 300 triệu đồng/ha. Hiện gia đình tôi mở rộng diện tích lên 3,5ha”, bà Diệp Thị Ngươn, 1 trong gần 10 hộ nuôi cá tra giống ở ấp Gò Pháo, xã Hưng Điền B, huyện Tân Hưng, cho biết. Nghề nuôi cá tra giống mới rộ lên hơn 1 năm qua ở đây. Bà Ngươn thừa nhận, việc nuôi cá tra giống tuy không khó nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Thường chu kỳ nuôi cá tra giống trong khoảng thời gian 60 -70 ngày. Giai đoạn đầu, cá dễ nhiễm bệnh, nếu không biết cách phòng bệnh, nguy cơ thất bại rất lớn. Số vốn bỏ ra đầu tư trên 1ha nuôi cá cũng không hề nhỏ, nếu tính cả tiền đào ao, cá giống, thuốc, thức ăn… thì trung bình 1ha gần 200 triệu đồng. Và trong số rất nhiều người nuôi cá tra giống hiện nay, không phải ai cũng thành công.

Thống kê chưa đủ của ngành nông nghiệp Long An, diện tích nuôi cá tra bột đã lên đến gần 1.000ha. Trên 80% số diện tích này tập trung tại huyện Tân Hưng và nhiều nhất tại xã Hưng Điền B. “Nuôi cá tra giống mang lại thu nhập cao gấp nhiều lần so với trồng lúa nhưng địa phương không khuyến khích. Người dân nuôi ồ ạt sẽ gặp khó về đầu ra. Hiện chúng tôi tập trung tuyên truyền để nâng cao ý thức của người dân, không nên tự ý chuyển mục đích đất ruộng lúa thành ao nuôi cá sẽ ảnh hưởng đến quy hoạch và nguy cơ ô nhiễm môi trường tự nhiên”, Chủ tịch UBND xã Hưng Điền B  Nguyễn Vũ Linh cho biết.

Chuyện sốt con giống cá tra xuất hiện từ đầu năm 2017 khi một số doanh nghiệp chế biến thủy sản lớn “đặt hàng” nông dân nuôi cá tra giống để mua lại, nhằm cung cấp cho thị trường, khiến cá tra giống đang “sốt” hàng…

Quy hoạch đi sau… tự phát?

Có thể nói, qua bao “thăng trầm”, vùng nguyên liệu nuôi cá tra ở ĐBSCL vẫn tiềm ẩn rủi ro cao. Một thời người ta cảnh báo về nguy cơ các nhà máy chế biến thủy sản mọc lên như nấm sau mưa (công suất nhà máy vượt sản lượng) rất dễ dẫn đến phá sản. Nhưng tâm lý kinh doanh “ăn xổi ở thì”, chạy theo “đuôi thị trường”, khiến gần như cả doanh nghiệp và nông dân đều không tuân theo quy hoạch và yếu tố thị trường giữa cung – cầu. Ai cũng đua nhau nuôi cá. Hệ lụy xảy ra là khủng hoảng thừa nguyên liệu, cá rớt giá khiến tất cả thua lỗ nặng nề. Các ngành chức năng buộc phải “kêu cứu” với Chính phủ nhằm hỗ trợ giải quyết lượng cá tra tồn đọng. Trong khi các nhà máy chế biến cạnh tranh khốc liệt ở các thị trường tiêu thụ nước ngoài, tung ra không ít chiêu trò cạnh tranh không lành mạnh. 10 năm qua, câu chuyện cá tra rơi vào cảnh “lo nhiều hơn mừng”. Mọi chuyện bắt đầu có “gam” sáng từ năm 2017, khi thị trường Trung Quốc đột nhiên tăng mạnh tiêu thụ cá tra ở khu vực ĐBSCL. Từ đó, giá cá tra ở ĐBSCL chuyển biến theo hướng có lợi cho nông dân.

Điều nhiều người đang lo lắng hiện nay là: Những hộ có điều kiện kinh tế có thể trụ lại với nghề nuôi cá tra giống, nhưng những hộ nghèo dám vay mượn đào ao thả cá, rất dễ dẫn đến nguy cơ rủi ro, thiệt hại. Khi thất bại, người dân muốn trồng lúa lại là một chuyện hết sức khó khăn. Vì vậy, người nông dân cần thận trọng trước khi quyết định đầu tư nuôi cá tra giống. Các ngành chức năng ở Long An cho rằng, người dân tự ý đào ruộng lúa để nuôi cá tra giống sẽ tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh, đầu ra không ổn định. UBND tỉnh Long An có văn bản chỉ đạo các ngành liên quan kiểm tra, tuyên truyền và xử phạt hành chính đối với các hộ dân tự ý đào ao nuôi cá tra giống trên đất lúa tại các huyện thuộc vùng Đồng Tháp Mười của tỉnh.