Độc đáo làng nghề chế tác từ đá ong

29/05/2018 08:28

Với những sản phẩm mang nét cổ kính pha lẫn chút nghệ thuật được chế tác từ đá ong đã giúp cho huyện Thạch Thất, TP. Hà Nội trở nên nổi tiếng từ Bắc vào Nam với nghề gạch đá ong.

Cổng đình làng Yên Mỹ, xã Bình Yên

Khác hẳn với gạch đất nung phải qua lò nung, gạch xỉ than phải trộn lẫn một số vật liệu như xỉ than và vôi bột, gạch đá ong chỉ việc đào từ khu đất đá ong lên. Hầu hết người dân Thạch Thất đều biết thuốn gạch đá ong, nhưng thợ khai thác đá ong thì không nhiều.

Để được một viên đá hoàn chỉnh, người thợ cần phải trải qua các công đoạn và kỹ thuật cầu kỳ. Đầu tiên sẽ bắt đầu bằng việc thăm dò mỏ đá. Thường thì việc khai thác đá ong được đào ở ruộng lên hay ở đồi. Người ta dùng thuổng đào, nhấc lên đâm xuống liên tục để lấy lên tảng đá ong 10 – 12 kg.

Nghệ nhân Nguyễn Văn Dũng đang chế tác đá ong

Theo những người thợ có thâm niên làm nghề thì có 3 lớp đá được khai thác để làm gạch đá ong là đá sản, đá thăn và đá chân. Trong đó, đá thăn là loại đá tốt nhất vì nó được đào ở độ sâu 1 – 1.5 m, trung bình 1 ngày người ta chỉ đào được 18 – 22 viên và sau đó dùng cách đẽo để gia công. Gạch đá ong có vẻ đẹp tự nhiên và tiện ích cũng khá đặc biệt.

Đi qua một số xã của huyện Thạch Thất như Đông Trúc, Hạ Bằng, Tân Xã, Bình Yên, Cần Kiệm, Kim Quan… sẽ thấy có một điều đặc biệt là các nhà đều thiết kế theo tường nhà gạch đá ong được xây không phải bằng vôi vữa, xi măng mà gắn mạch bằng đất màu hoặc đất trộn trấu nhào kĩ nhưng lại vô cùng chắc chắn với chiều rộng 1 m, cao 2 m và dài 3 – 5 m. Hay một nơi mà người ta không thể không rẽ qua thăm nếu muốn tìm hiểu thêm về nghề làm gạch đá ong và chiêm ngưỡng tác phẩm nghệ thuật bằng gạch đá ong là đình làng Yên Mỹ, xã Bình Yên với trụ cao 10 m.

Hỏi thăm về nghệ nhân nổi tiếng trong chế tác gạch đá ong, chúng tôi được chỉ đường đến gặp nghệ nhân Nguyễn Văn Dân – chủ một cơ sở làm gạch đá ong ở thôn Yên Mỹ, xã Bình Yên, Thạch Thất, Hà Nội. Với đôi bàn tay khéo léo cùng 12 năm kinh nghiệm trong nghề chế tác gạch đá ong, anh Dân đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật mang vẻ đẹp tự nhiên từ vật liệu thô sơ này. Khéo léo, cẩn thận, tỉ mỉ trong từng chi tiết thuốn gạch chỉ bằng một chiếc thuổng sắt mà các tác phẩm nào là rồng, voi, hổ, báo, sư tử đến trâu, gà, heo hay đến những chiếc đèn cổ, cổng chùa đều được anh chế tác ra giống như thật từ bàn tay tài hoa của mình. Anh tâm sự: “Ngày xưa thì người dân vùng này lấy gạch đá ong để xây nhà còn giờ đây gạch đá ong lại được dùng để chế tác ra một số sản phẩm dành cho người nhà giàu”.

Người dân Thạch Thất, Hà Nội coi đá ong là biểu trưng cho tâm hồn, cốt cách, nét văn hóa không thể thiếu trong đời sống tâm linh của mình.