Đồng bằng sông Cửu Long – Cần tăng cường liên kết để phát huy thế mạnh

Thời gian qua, dù có nhiều nỗ lực, ĐBSCL vẫn đứng chót bảng về thu hút đầu tư nước ngoài (FDI), với 736 dự án, tổng vốn đăng ký hơn 10,7 tỷ USD, chỉ chiếm 5% so với cả nước. Các chuyên gia, nhà quản lý đánh giá, việc thu hút đầu tư vào ĐBSCL còn rất “khiêm tốn” so với tiềm năng của vùng.

• Nhiều cản ngại

Các dự án FDI chủ yếu tập trung các lợi thế của vùng như: sản xuất chế biến nông-thủy sản, các sản phẩm phục vụ nông nghiệp (phân bón, thức ăn chăn nuôi), khai thác thế mạnh lực lượng lao động trẻ, kinh doanh, dịch vụ nhà hàng, khách sạn. Dẫn đầu là tỉnh Long An với 477 dự án FDI, vốn đăng ký 3,7 tỷ USD, chiếm gần 30% tổng vốn đầu tư FDI của vùng. Cần Thơ được đánh giá có nhiều lợi thế là trung tâm vùng ĐBSCL, có cảng biển, sân bay quốc tế và nhiều nỗ lực trong việc xúc tiến đầu tư nhưng kết quả còn hạn chế. Đến nay, Cần Thơ thu hút 57 dự án FDI với tổng vốn đăng ký hơn 900 triệu USD. Trong khi đó, nhiều địa phương trong vùng suốt thời gian dài kêu gọi nhưng không có dự án FDI nào.

Du lịch nông nghiệp là thế mạnh của ĐBSCL nhưng khó thu hút FDI. Trong ảnh: Du khách tham dự tour nông nghiệp mới mở tại An Giang. Ảnh: T.ÂN

Ông Bùi Ngọc Sương, Phó Trưởng ban chỉ đạo Tây Nam bộ, đánh giá: “Việc thu hút đầu tư thời gian qua chưa có những dự án quy mô lớn, thật sự tác động mạnh đến phát triển công nghiệp của ĐBSCL. Quy mô vốn dự án FDI còn nhỏ, công nghệ sản xuất ở mức trung bình. Cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật và nguồn nhân lực có trình độ cao để tiếp nhận các dự án lớn, công nghiệp cao còn hạn chế”. Ngoài ra, các chuyên gia nhận định môi trường đầu tư chưa hấp dẫn. Quỹ đất sạch luôn là vấn đề khó cho hoạt động thu hút đầu tư của các địa phương trong vùng. Việc xúc tiến đầu tư của khu vực ĐBSCL còn manh mún, nhỏ lẻ, phân tán, thiếu chuyên nghiệp, thiếu định hướng chiến lược chung nhằm phát huy tối đa lợi thế của toàn vùng.

Ông Phạm Thành Khôn, Phó Giám đốc Sở KH-ĐT Vĩnh Long cho rằng, ngoài việc giới thiệu các tiềm năng, cơ hội cho các nhà đầu tư, kinh nghiệm từ Vĩnh Long cho thấy các địa phương cũng nên thông tin về những khó khăn, hạn chế khi đầu tư vào địa phương để các nhà đầu tư tiên lượng được những thử thách và có những quyết định đầu tư, sản xuất kinh doanh phù hợp, chứ đừng tô vẽ để rồi gây thất vọng cho họ. Về phía các nhà đầu tư, hầu hết đều cho rằng Cần Thơ và ĐBSCL bên cạnh những lợi thế tốt như nguồn nguyên liệu dồi dào, đa dạng, sức mua tốt, cần giải quyết tốt 2 vấn đề quan trọng là nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng mới có thể tạo bước đột phá về thu hút đầu tư.

• Xây dựng cơ chế đặc thù

Hiện ĐBSCL đang tập trung kêu gọi 137 dự án đầu tư trong và ngoài nước với tổng vốn hơn 118.000 tỷ đồng và gần 700 triệu USD. Trong bối cảnh khó khăn chung hiện nay, liệu mục tiêu này có khả thi? Ông Võ Thành Thống, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, nhận định: “Tình trạng các khu công nghiệp ở ĐBSCL hiện nay quá tràn lan, na ná, chồng chéo và làm mất lợi thế, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh giữa các địa phương. Cụ thể như sự phát triển của công nghiệp chế biến thủy sản.

Do phát triển quá nóng, ĐBSCL đang thừa 60% công suất, hàng loạt nhà máy đóng cửa”. Để phát triển ổn định, lâu dài, ĐBSCL nên tập trung xóa tình trạng dàn trải trong việc quy hoạch, đầu tư các khu công nghiệp. Theo đó, các khu công nghiệp cần thiết phải tiết kiệm đất tối đa nhưng đạt hiệu quả cao; có hàm lượng kỹ thuật, công nghệ, chất xám, giá trị cao… Quan trọng nhất để thu hút đầu tư vào ĐBSCL là sự liên kết và có “người chỉ huy”.

Du khách tham quan sông nước miền Tây. Ảnh: M.LONG

Để đạt mục tiêu này, theo Ban chỉ đạo Tây Nam bộ, các địa phương phải rà soát, điều chỉnh, bổ sung một số quy định về ưu đãi thuộc thẩm quyền của UBND cấp tỉnh như: Quy định giá cho thuê đất trong các khu công nghiệp; ưu tiên hoàn thiện hạ tầng các khu công nghiệp để có đất sạch thu hút đầu tư; cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (năm 2011 có 10/13 tỉnh thành trong khu vực rớt hạng); đặc biệt chăm sóc tốt các nhà đầu tư sau khi cấp giấy phép. Có chính sách ưu đãi đặc biệt đối với các dự án đầu tư phát triển du lịch, nhất là xây dựng chiến lược thu hút FDI của vùng.

Lãnh đạo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh Cần Thơ, xác định: Vấn đề logistics và chi phí quá tốn kém trên đường đi của hàng hóa là cản trở lớn nhất trong hoạt động của doanh nghiệp. Do vậy cần có chính sách khuyến khích đầu tư, tăng đầu tư công cho cơ sở hạ tầng của vùng, đặc biệt về giao thông. Vấn đề này đã được cải thiện nhiều, nhưng kết cấu hạ tầng giao thông chung còn yếu nên chưa tạo được sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Do vậy, các dự án hạ tầng giao thông cần xúc tiến nhanh hơn để tạo thế liên hoàn, thống nhất trong hệ thống giao thông của vùng như cầu Vàm Cống, cầu Cổ Chiên, các dự án giao thông vành đai ven biển…

Ngoài ra, các dự án hạ tầng kỹ thuật “mềm” như cung cấp điện, internet, dịch vụ… cần được hoàn thiện hơn. Thời gian tới ĐBSCL cần tập trung phát triển nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng, giao thông thủy lợi; đặc biệt, phải xây dựng một cơ chế chính sách đặc thù riêng cho vùng về thu hút đầu tư.