Quan niệm ‘mua vàng ngày vía Thần Tài để may mắn cả năm’ đã thay đổi

Ngày vía Thần Tài (mùng 10 tháng Giêng Âm lịch) được coi là ngày quan trọng trong năm, đặc biệt là đối với những người làm kinh doanh. Vào ngày này, bên cạnh việc sắm sửa lễ vật cúng thần Tài, việc mua vàng cầu may cũng diễn ra rất sôi động bởi nhiều người tin rằng việc này giúp đem lại nhiều may mắn, tài lộc trong năm, làm ăn buôn bán thuận lợi.

Tuy nhiên, theo thời gian, quan niệm này dần thay đổi, người dân không còn đổ xô, chen chân xếp hàng để mua vàng nữa, thay vào đó, người ta chỉ mua một chút gọi là “lấy vía” để cầu may, hoặc mua trực tuyến để tránh tụ tập đông người vào ngày vía Thần Tài.

Quan niệm mua vàng bị biến tướng

Trước đây, chỉ những người kinh doanh buôn bán mới mua vàng vào ngày này với mục đích cầu một năm mới nhiều tài lộc. Dần dần, nhiều người Việt đổ xô đi mua vàng trong ngày này với một niềm tin mơ hồ, không có cơ sở khi cho rằng vàng mang ý nghĩa phú quý cát tường, tài lộc may mắn cho năm mới. Trên thực tế, vàng chỉ có giá trị là kim loại quý, có khả năng tích trữ cao nên được nhiều người tích trữ lâu dài như một thứ tài sản có giá trị bảo toàn và sinh lời, bên cạnh đất đai, tiền và ngoại tệ.Thông thường, sát ngày vía Thần Tài, giá vàng tăng mạnh, nếu mua với số lượng lớn thì chỉ thua lỗ, thiệt hại, gây xáo trộn giá trên thị trường vàng. Chính vì vậy, qua nhiều năm, người dân đã rút kinh nghiệm và sáng suốt hơn trong việc mua vàng ngày vía Thần Tài.

Chia sẻ trên VietNamNet, nhà dân tộc học Tạ Đức nhận định, thờ Thần Tài là một tín ngưỡng thờ cúng thần của dân tộc Việt từ xa xưa, trong đó có phần chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc. Theo ông, tín ngưỡng, văn hóa đều tốt đẹp. Tuy nhiên do tính chất thương mại hóa các hoạt động tín ngưỡng nên ngày nay, nhiều phong tục, tín ngưỡng đang bị biến tướng thái quá.

Nhà nghiên cứu này nhận định, xét ở góc độ tín ngưỡng thì ngày xưa, thờ Thần Tài chỉ cần có con gà quay, heo quay, hoa quả… tức là những đồ lễ vật hết sức đơn giản, gắn liền với cuộc sống thường ngày của người dân. Không bắt buộc hay có lệ là phải mua vàng trong ngày mùng 10 tháng Giêng thì mới được may mắn, tài lộc trong cả năm. Đây cũng chỉ là một quan niệm lưu truyền trong dân gian.

Ông Tạ Đức bày tỏ quan điểm, ngày vía Thần Tài, nếu ai có điều kiện dư dả thì mua vàng. Đó cũng như một khoản tích cóp cho gia đình phòng khi cần đến. Những ai không có điều kiện mua thì cũng không sao.

Tương tự, GS Lương Ngọc Huỳnh cũng cho rằng, quan điểm mua vàng cầu may ngày vía Thần Tài không đúng. Ông Huỳnh nhấn mạnh, người xưa có câu nói ‘được bạc thì sang được vàng thì lụi’. “Câu nói trên có hai nghĩa. Nghĩa thứ nhất: Nhắc nhở con người đừng có tham quyền cố vị, cứ nhường cho thiên hạ nhất đi mình chỉ nhì thôi. Nghĩa thứ hai: Nếu có vàng cậy giàu lấy tiền đó ăn chơi, thì sớm muộn cũng lụi”, ông Huỳnh nói.

Cảnh giác với kinh doanh vàng để trục lợi

Chia sẻ trên Dân Trí, TS. Nguyễn Thị Ánh Hồng (Trưởng Khoa Văn hóa – Phát triển, Học viện Báo chí Tuyên truyền), cho rằng, ngày vía Thần Tài cũng chỉ mới phát triển mạnh mẽ trong vài năm trở lại đây khi kinh tế phát triển, việc giao thương buôn bán được mở rộng.

Mặt khác, câu chuyện về ngày vía Thần Tài được một số người làm kinh doanh (đặc biệt những người buôn vàng) tuyên truyền mạnh nhằm thúc đẩy việc bán hàng đầu năm. Nhờ “ăn theo” ngày “vía” Thần Tài, lượng vàng bán ra tại các cơ sở kinh doanh mặt hàng trong tháng Giêng tăng vọt.

Xét ở góc độ tinh thần, việc mua vàng cầu may trong ngày đầu năm cũng đáp ứng nhu cầu rất chính đáng của con người và là động lực để họ cố gắng trong năm tới. Thế nhưng khi niềm tin tín ngưỡng vượt quá ranh giới niềm tin linh thiêng thì nó lại trở thành mê tín.

Vài năm trở lại đây, có một bộ cư dân đặc biệt là cư dân đô thị đang bị lôi kéo trước sự mời gọi của tham vọng nhiều hơn là các giá trị văn hóa, tín ngưỡng. Đây cũng là cơ hội để những nhà kinh doanh đầu tư, có lãi.

Nhiều tiệm vàng dịp này tung ra thị trường miếng vàng in hình linh vật của năm để người dân mua lấy hên. Người dân đi mua vàng ngày vía Thần tài hiện chỉ là thói quen ở những đô thị, thành phố lớn. Ở vùng nông thôn, việc mua vàng trong ngày vía Thần tài chưa phổ biến. Trong đời sống hằng ngày, người Việt cũng thói quen tích trữ vàng trong gia đình như của để dành nên đi mua vàng ngày vía Thần tài, vừa là để dành của cải, vừa để lấy lộc, lấy hên đầu năm.

Theo quan niệm dân gian, vàng đủ tuổi thì cát khí mới mạnh, ngụ ý tiền tài viên mãn – phúc lộc dồi dào. Ngoài ra, cửa hàng lớn uy tín cũng có nhiều sản phẩm để lựa chọn và có giấy tờ mua bán rõ ràng để đảm bảo cho quá trình mua đi bán lại về sau. Người mua vàng cũng lưu ý nên cất giữ cẩn thận hóa đơn, giấy tờ đi kèm sản phẩm.

Nếu mua vàng để cầu may và đeo như một vật phẩm hộ mệnh thì có thể mua những sản phẩm hợp tuổi, hợp mệnh. Còn nếu muốn bán mà không bị lỗ, mua vàng nhẫn tròn trơn hoặc vàng miếng, không mua các loại vàng 16k, 18k, 20k và vàng 12 con giáp. Với tính chất cầu may nên lượng vàng nên mua từ nửa chỉ cho tới 5 chỉ. Hơn nữa, ngày Thần Tài giá vàng thường tăng cao và đông người mua nên mua vàng trong ngày này càng không nên mua lượng quá lớn.