Rạp hát Thầy Năm Tú: Được “đánh thức” sau “một giấc” ngủ dài

Tọa lạc tại đường Lý Công Uẩn, Phường 1, TP. Mỹ Tho (gần chợ Mỹ Tho), Rạp hát Thầy Năm Tú được xây dựng khoảng năm 1905, do ông Châu Văn Tú (thường gọi thầy Năm Tú, quê quán Vĩnh Kim, huyện Châu Thành), ban đầu là để chiếu bóng. Năm 1918, ông Tú mua lại gánh xiếc và ca ra bộ của André Thận rồi bỏ tiền mời thêm đào kép, thầy tuồng, lập nên “gánh hát Thầy Năm Tú”.

Bên ngoài Rạp Thầy Năm Tú (hiện nay).

Rạp hát Thầy Năm Tú là nơi trình diễn vở cải lương đầu tiên của Việt Nam năm 1918. Vào thời hoàng kim, rạp được coi là “kinh đô” sân khấu cải lương lục tỉnh Nam Kỳ, là nơi lui tới thường xuyên của giới thời thượng, tài tử giai nhân. Sân khấu đêm đêm đỏ đèn, “cháy” vé,… Thời hoàng kim qua đi, rạp nhiều lần thay tên như: Hí viện Vĩnh Lợi, Rạp Tiền Giang,…

Những năm thập niên 80, 90 của thế kỷ trước, rạp được sửa chữa lại dùng để chiếu phim, đồng thời các đoàn cải lương trong, ngoài tỉnh như: Tiền Giang 1, Tiền Giang 2,… cũng góp phần tạo nên sức sống mãnh liệt nơi này, với 3 suất diễn trong ngày ở những ngày Tết; là nơi tổ chức một số hội thi: Hội diễn Nghệ thuật quần chúng, lực lượng vũ trang Tiền Giang,… sau đó, rạp xuống cấp nên phải đóng cửa một thời gian dài.

Ông Nguyễn Ngọc Minh, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) Tiền Giang cho biết: “Để giữ gìn, tôn tạo nơi được mệnh danh là “cái nôi cải lương”, chúng tôi đã đề xuất tu sửa lại, nhằm lưu giữ di tích lịch sử cấp tỉnh. Rạp được khởi công xây dựng, tu bổ lại vào tháng 3/2014 và hoàn thành vào 12/2014, với kinh phí gần 3 tỷ đồng, tổng diện tích 542 m² (sân khấu gỗ rộng 102 m²); chính thức đổi tên lại là Rạp Thầy Năm Tú, đưa vào hoạt động 7/2015 và đang hoàn thành hồ sơ trình Bộ VH-TT&DL công nhận di tích cấp quốc gia. Cùng với cuộc đại trùng tu này, Sở VH-TT&DL tỉnh đã triển khai một số hoạt động định kỳ, hướng tới phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí của nhân dân và du khách qua đêm: Phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình, Hội Văn học – nghệ thuật, Đoàn Nghệ thuật tổng hợp, Phòng Nghiệp vụ văn hóa,… tổ chức hoạt động biểu diễn nghệ thuật, hội thi, liên hoan, giao lưu,…”.

Song song với việc tổ chức chiếu phim 3D, phim màn ảnh rộng mỗi đêm tại rạp, là hoạt động giao lưu đờn ca tài tử được tổ chức định kỳ mỗi tối thứ 6 hàng tuần, với sân khấu ngoài trời được dựng ngay trước rạp để thu hút khán giả. Nòng cốt là những thành viên Câu lạc bộ Đờn ca tài tử (CLB ĐCTT) của Hội Văn học – Nghệ thuật tỉnh như: Nguyệt Châu, Kim Loan, Minh Tuấn, Minh Thiết, Thu Hiền,… kết hợp giao lưu với các nhóm, CLB ĐCTT trong và ngoài tỉnh, đan xen với các tiết mục biểu diễn ảo thuật, kịch câm, trích đoạn cải lương,… Đến xem chương trình có khá đông khán giả là bà con mộ điệu trong khu vực chợ Mỹ Tho và một số huyện lân cận như Châu Thành, Chợ Gạo.

Chị Lâm Bích Thủy (49 tuổi, Phường 3, TP. Mỹ Tho) chia sẻ: “Tối thứ 6 nào tôi cũng đến đây xem ĐCTT, thích nhất là nghe ca vọng cổ, xem những trích đoạn cải lương. Hồi nhỏ, tôi thường đến Rạp Vĩnh Lợi (Rạp Thầy Năm Tú) xem cải lương. Hồi đó có đoàn Tiền Giang 1, Tiền Giang 2,… thường diễn ở đây nguyên tuồng dài. Người xem rất đông. Tết diễn tới 3 suất. Ước gì bây giờ có được những tuồng dài như vậy để xem!”

Anh Trần Văn Tám (58 tuổi, Phường 10, TP. Mỹ Tho) cho biết: “Ở nhà xem phim hoài cũng chán, ra ngoài xem những chương trình như thế này giống như thay đổi “món ăn tinh thần”. Tiếc là giải Chuông vàng vọng cổ vừa rồi không đem vào rạp tổ chức!”.

Ông Nguyễn Thanh Hải, Trưởng Phòng Nghiệp vụ Sở VH-TT&DL tỉnh cho biết: “Giải Chuông vàng vọng cổ khu vực, chúng tôi có đưa Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh vào rạp khảo sát, nhưng họ không chịu, vì sức chứa của rạp chỉ gần 600 người, bên ngoài không có chỗ để xe; nên họ muốn về Trung tâm Hội nghị tổ chức cho rộng hơn, cuộc thi này do Đài Truyền hình HTV tổ chức nên mình không “quyết” được,…”

Bên trong rạp, gần 600 ghế mới và sân khấu còn thơm mùi gỗ, ông Nguyễn Văn Tăng, Phó Giám đốc Trung tâm Phát hành phim và Chiếu bóng giới thiệu: “Tầng lửng hiện đang là chỗ chiếu phim 3D, tầng trệt phục vụ phim màng ảnh rộng, tuy nhiên số lượng khán giả chưa nhiều lắm. Tạm thời rạp hoạt động những ngày thứ 5, thứ 7 và chủ nhật chiếu phim, thứ 6 biểu diễn đờn ca tài tử. Kỷ niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh Nước CHXHCN Việt Nam 2/9 vừa qua, chúng tôi đã tổ chức chiếu phim tại rạp, có mời lãnh đạo tỉnh, một số huyện, thị, thành và nhân dân ở TP. Mỹ Tho đến xem phim Nhà Tiên Tri của Hãng phim Truyện Việt Nam sản xuất, với nội dung nói về Bác Hồ trong giai đoạn chiến thắng Điện Biên Phủ; sau đó sẽ tìm phương hướng khai thác hoạt động cho rạp vào các ngày còn lại trong tuần,…”

Hiện nay, người dân có quá nhiều lựa chọn hình thức giải trí, thưởng thức nghệ thuật, nên việc đưa Rạp Thầy Năm Tú trở lại thời vàng son vang bóng là điều không phải dễ. Soạn giả Huỳnh Anh cho biết: “Do kinh phí hạn hẹp, nên mỗi tuần chúng tôi chỉ có thể tổ chức hoạt động giao lưu ĐCTT xen với phần biểu diễn ảo thuật và trích đoạn cải lương ngoài tiền sảnh của rạp, để đem lại “luồng gió nghệ thuật” truyền thống cho nơi này. Chúng tôi mong muốn sẽ tạo cho Rạp Thầy Năm Tú có sức sống mãnh liệt hơn sau một giấc ngủ dài, nhưng ước mong đó không phải dễ khi cải lương, đờn ca tài tử đã không còn ở vị trí “độc tôn” như thời kỳ trước ở Nam bộ, đó là một bài toán chưa có đáp số, nên chúng tôi tạm bằng lòng với hiện tại!”.

Thiết nghĩ, phương pháp “bảo quản” tốt nhất một di tích bên cạnh việc trùng tu, sửa chữa, thì cần tìm cách “thổi hồn” cho nó có một đời sống thực sự, để rạp cải lương Thầy Năm Tú được sáng đèn phục vụ nhân dân những “món ăn tinh thần” mang nét nghệ thuật dân tộc.

Nguồn tiengiang.gov.vn