Việt Nam sẵn sàng phát triển điện hạt nhân

Để bảo đảm an ninh năng lượng trong những thập kỷ tới, Việt Nam đã quyết định phát triển điện hạt nhân. Đến nay, công tác chuẩn bị và kế hoạch triển khai xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên đang được tích cực thực hiện. Xung quanh vấn đề này, Thông tấn xã Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Hoàng Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Năng lượng nguyên tử, Bộ Khoa học và Công nghệ.

Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt nhìn từ bên ngoài. (Nguồn: Viện nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt)

Phóng viên: Sau sự cố nhà máy điện hạt nhân tại Nhật Bản vào tháng 3/2011, nhiều quốc gia đã tuyên bố từ bỏ điện hạt nhân nhưng nhiều quốc gia vẫn tiếp tục chương trình điện hạt nhân, xin ông cho biết tình hình phát triển điện hạt nhân trên thế giới?

 Ông Hoàng Anh Tuấn: Theo Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), tính đến tháng 5/2015, thế giới có 438 lò phản ứng hạt nhân sản xuất điện đang hoạt động. Mặc dù sau thảm họa tại Fukushima, nhiều nước tỏ ra lo ngại về độ an toàn của nguồn năng lượng này, trong đó Đức tuyên bố dừng hoàn toàn sử dụng điện hạt nhân vào năm 2020. Tuy nhiên, trước và sau sự cố tại Nhật Bản thì số lò phản ứng tham gia phát điện không thay đổi, trong khi đó có tới 50 lò của Nhật Bản dừng hoạt động để nâng cấp quy trình bảo đảm an toàn. Ngoài ra, khoảng 11% sản lượng điện toàn cầu hiện nay do các nhà máy điện hạt nhân cung cấp, trong khi tổng nhu cầu tiêu thụ điện tăng lên. Điều này khẳng định rằng, điện hạt nhân vẫn đang phát triển.

Đáng lưu ý là từ sự cố tại Nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island năm 1979, trong khoảng 30 năm, Hoa Kỳ không xây mới nhà máy điện hạt nhân, nhưng vài năm trở lại đây Hoa Kỳ đã tiếp tục xây thêm lò phản ứng phát điện mới. Vương quốc Anh sau nhiều năm dừng xem xét các dự án mới thì đến tháng 7/2014, Vương quốc Anh và Nhật Bản ký kết đẩy mạnh hợp tác về năng lượng hạt nhân để chống lại biến đổi khí hậu toàn cầu. Ngày 12/7/2014, Liên bang Nga và Argentina ký thỏa thuận năng lượng hạt nhân, trong đó có kế hoạch xây mới một số tổ mày tại Argentina. Sau đó, tháng 3/2015, Nga và Jordan ký thỏa thuận về hợp tác xây dựng và vận hành nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Jordan. Ngày 14/4/215, Thổ Nhĩ Kỳ cũng động thổ nhà máy điện hạt nhân đầu tiên, gần nhất là ngày 28/4/2015, Shin Wolsong 2 – Hàn Quốc hoàn thành chạy thử 100% công suất, chuẩn bị cho mục tiêu vận hành thương mại trong tháng 7/2015 tới. Các quốc gia khác như: Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Iran, Phần Lan, Belarus… cũng đang xây dựng các nhà máy điện hat nhân mới thế hệ III, III+ hiện đại.

Như vậy, có thể nói đến thời điểm hiện nay, điện hạt nhân vẫn chứng tỏ được ưu thế so với các nguồn năng lượng khác, đặc biệt là không gây hiệu ứng nhà kính vốn là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới biến đổi khí hậu. Ngoài ra, giá thành điện hạt nhân ở nhiều quốc gia cũng rất cạnh tranh so với nhiệt điện, khí điện, phong điện và thủy điện. Dự báo của IAEA thời gian tới cho thấy, điện hạt nhân vẫn tăng với tốc độ đáng kể.

Phóng viên: Trở lại vấn đề phát triển điện hạt nhân của Việt Nam, xin ông cho biết tiến độ xây dựng Nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận?

Ông Hoàng Anh Tuấn: Theo Nghị quyết số 41/2009/QH12 của Quốc hội khóa XII về chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận gồm hai nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2, với công nghệ lò nước nhẹ cải tiến, thế hệ lò hiện đại nhất đã được kiểm chứng, bảo đảm tuyệt đối an toàn và hiệu quả kinh tế. Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 có 4 tổ máy, giai đoạn 1 đầu tư 2 tổ máy với công suất khoảng 2.000 MW. Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 cũng có 4 tổ máy và giai đoạn 1 cũng đầu tư 2 tổ máy với công suất khoảng 2.000 MW để cung cấp điện cho hệ thống điện quốc gia, góp phần phát triển kinh tế xã hội đất nước và tỉnh Ninh Thuận.

Sau sự cố tại Fukushima (Nhật Bản) vào tháng 3/2011, Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan chức năng đưa ra phương án thiết kế với công nghệ hiện đại và độ an toàn cao hơn; rà soát, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật với mục tiêu phải bảo đảm an toàn ở mức cao nhất khi xây dựng nhà máy điện hạt nhân, chỉ phát triển điện hạt nhân khi điều kiện chuẩn bị “chín muồi”. Đây chính là lý do dẫn đến việc kéo dài thời gian lập dự án đầu tư cho Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Hồ sơ phê duyệt địa điểm và dự án đầu tư đang được hoàn chỉnh để trình phê duyệt theo quy định, dự kiến đưa tổ máy đầu tiên vận hành vào năm 2020.

Theo báo cáo tình hình thực hiện Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận hai tháng đầu năm cho thấy: Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN – chủ đầu tư dự án) tiếp tục làm việc với đối tác tư vấn về một số nội dung của hồ sơ phê duyệt địa điểm và dự án đầu tư; EVN đã trình Bộ Khoa học và Công nghệ báo cáo phân tích an toàn; trình Bộ Tài nguyên và Môi trường báo cáo đánh giá tác động môi trường. Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục triển khai kế hoạch hoạt động chung liên quan đến dự án. Thời gian tới, sẽ còn rất nhiều công việc phải chuẩn bị kỹ lưỡng và toàn diện hơn, hy vọng năm 2016 sẽ có phương án để Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến.

 Phóng viên: Trong phát triển điện hạt nhân, vấn đề nhân lực đóng vai trò quan trọng, xin ông cho biết việc chuẩn bị nhân lực vận hành nhà máy điện hạt nhân?

 Ông Hoàng Anh Tuấn: Khẳng định vai trò quan trọng của nguồn nhân lực trong phát triển điện hạt nhân, Chính phủ mà trực tiếp là Ban Chỉ đạo Quốc gia về đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử và Ban Chỉ đạo Nhà nước Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận rất quan tâm đến vấn đề đào tạo nhân lực cho phát triển điện hạt nhân.

Ngày 11/4/2013, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Dự án đào tạo nguồn nhân lực cho các dự án nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận và EVN được giao chủ trì. Dự án này đào tạo nhân lực cho khối quản lý dự án, tư vấn và khối quản lý vận hành. Nhu cầu nhân lực dự kiến cần để vận hành Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 1 khoảng 440 người có trình độ đại học trở lên, 460 người có trình độ cao đẳng và 200 công nhân kỹ thuật.

Việc đào tạo nhân lực chuyên ngành nhà máy điện hạt nhân có trình độ đại học trở lên do Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện trong khuôn khổ Đề án 1558 (Quyết định số 1558/QĐ-TTg ngày 18/8/2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử).

Theo đó, giai đoạn 2010-2014, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cử 323 sinh viên đi học trình độ đại học chuyên ngành nhà máy điện hạt nhân và 10 người đi học thạc sĩ tại các trường danh tiếng trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử tại Nga. EVN cũng cử 30 sinh viên đi đào tạo về điện hạt nhân tại Nga và Nhật Bản… Ngoài ra, các khóa học ngắn ngày thường xuyên được tổ chức nhằm nâng cao trình độ cũng như hiểu biết về điện hạt nhân cho đội ngũ cán bộ, nhân viên có liên quan, kể cả những người làm công tác truyền thông. Điều đáng mừng là trong một vài năm trở lại đây, điểm thi đầu vào của một số trường Đại học: Bách khoa Hà Nội, Bách khoa TP Hồ Chí Minh, Đà Lạt và Đại học Quốc gia Hà Nội có đào tạo chuyên ngành năng lượng nguyên tử đã cao hơn trước, cho thấy ngành này đã có sức hấp dẫn với các bạn trẻ. Bộ Khoa học và Công nghệ đã và đang triển khai công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật trong các lĩnh vực phục vụ điện hạt nhân./

Nguồn ĐCSVN