Xuất khẩu nông sản Việt Nam năm 2018 vượt kỷ lục 40 tỷ USD

22/12/2018 16:01

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ước tính, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam năm 2018 vượt kỷ lục 40 tỷ USD.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá, mặc dù có áp lực lớn từ sự cạnh tranh thị trường và sự giảm sút về giá thị trường thế giới của nhiều mặt hàng cây công nghiệp, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam vẫn có sự vươn lên khá mạnh mẽ, ước tính cả năm 2018 sẽ đạt vượt mức kỷ lục 40 tỷ USD.

xuat khau nong san viet nam nam 2018 vuot ky luc 40 ty usd hinh 1
Giá trị xuất khẩu nông sản của Việt Nam hiện đứng thứ 15 trên thế giới

Con số kim ngạch xuất khẩu đạt được năm 2018 là kỷ lục của ngành nông nghiệp Việt Nam, khẳng định vị thế cường quốc về xuất khẩu nông sản trên thế giới (đứng thứ 15 và đã xuất sang thị trường hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới).

Kết quả này đạt được trong bối cảnh thị trường thế giới năm 2018 có nhiều biến động, tiêu biểu là cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Trung; sự gia tăng bảo hộ thông qua các tiêu chuẩn về quản lý chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm của các nước thị trường nông sản lớn của Việt Nam bao gồm Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… đối với các sản phẩm nông nghiệp nhập khẩu;

Hơn nữa, năm 2018 cũng có sự sụt giảm mạnh của giá cả các mặt hàng cây công nghiệp trên thị trường thế giới, nhất là tiêu, đường… Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Việt Nam đã vượt lên các khó khăn; kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam chỉ tính riêng đến hết 11 tháng đầu năm 2018 đã đạt 36,3 tỷ USD, tăng 9,1% so với cùng kỳ năm 2017.

Chỉ ra một số nét nổi bật của xuất khẩu nông sản năm nay, Bộ NN-PTNT cho biết: Thị phần xuất khẩu đều duy trì, củng cố và mở rộng, 5 thị trường xuất khẩu các mặt hàng nông lâm thủy sản chính của Việt Nam là Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, ASEAN và Hàn Quốc chiếm thị phần lần lượt là 22,9% (giá trị tăng 3,6% so với năm 2017), 17,9% (tăng 9,4%), 19,1% (tăng 7,1%); 10,64% (tăng 11,0%) và 6,9% (tăng 29,4%).

Giá trị xuất khẩu các mặt hàng chủ lực đều tăng, trong đó có: gạo, rau quả, cá tra, đồ gỗ và lâm sản. Trong khi đó, những khó khăn của thị trường nông sản thế giới trong năm 2018 là một cản trở lớn cho Việt Nam để duy trì đà tăng trưởng hai con số về kim ngạch xuất khẩu nông sản.

Thị trường nông sản thế giới năm 2018 ghi nhận sự sụt giảm mạnh về giá cả các mặt hàng cây công nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các nước xuất khẩu khiến cho nguồn cung tăng nhanh trong khi nhu cầu thế giới giảm hoặc tăng trưởng chậm. Cụ thể, các mặt hàng như: cà phê, cao su, hạt tiêu, hạt điều. Tuy nhiên, các mặt hàng chủ lực (cà phê, điều và cao su mặc dù bị giảm giá nhưng nhờ tăng số lượng xuất khẩu nên Việt Nam vẫn duy trì được giá trị xuất khẩu ở mức cao (xuất khẩu cà phê 11 tháng ước đạt 3,3 tỷ USD; xuất khẩu điều đạt 2,25 tỷ USD; cao su đạt 1,87 tỷ USD).

Không chỉ khó khăn về giá cả và nhu cầu, các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam ngày càng đặt ra các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe đối với nông sản nhập khẩu. Tiêu biểu là thị trường Trung Quốc không chỉ nâng cao tiêu chuẩn về chất lượng nông sản nhập khẩu, mà còn tăng cường quản lí và siết chặt thương mại biên giới. Thị trường EU vẫn giữ cảnh báo thẻ vàng đối với thủy sản khai thác nhập khẩu từ Việt Nam, đồng thời dự thảo các quy định mới về các chất sử dụng trên sản phẩm giống cây trồng;

Đối với thị trường Hoa Kỳ cũng tiếp tục duy trì và gia tăng các biện pháp bảo hộ thông qua áp thuế chống bán phá giá đối với các mặt hàng thủy sản Việt Nam, tiếp tục chương trình Thanh tra đối với cá da trơn theo Đạo luật Nông nghiệp (Farm Bill), đang triển khai mạnh mẽ việc áp dụng Đạo luật Lacey Act đối với nhóm hàng gỗ và sản phẩm gỗ;

Thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc cũng thường xuyên rà soát, điều chỉnh các quy định về an toàn thực phẩm và gia tăng tần suất kiểm tra hàng nông thủy sản nhập khẩu, gây bất lợi đến tiến độ xuất khẩu của Việt Nam vào các thị trường này.

Nguồn VOV

Giá trị xuất khẩu nông sản năm 2018 ước đạt hơn 40 tỷ USD. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia kinh tế, kim ngạch xuất khẩu nông sản Việt Nam có thể đạt hơn số trên nếu đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn kỹ thuật của các thị trường nhập khẩu, nhất là thị trường của các nước phát triển. 

Đó là khẳng định của nhiều chuyên gia tham dự chuỗi diễn đàn “Đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch nông sản vào thị trường khó tính” diễn ra tại TPHCM ngày 21-12, do Hội Hàng Việt Nam chất lượng cao phối hợp với Bộ Công thương tổ chức.

Mới 5% nông sản đạt tiêu chuẩn toàn cầu

Phân tích thực trạng xuất khẩu nông sản Việt Nam tại các thị trường quốc tế, bà Vũ Thị Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Hàng Việt Nam chất lượng cao, cho biết mặc dù tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản thực phẩm Việt Nam đạt trên 40 tỷ USD, cán cân thương mại xuất siêu gần 8 tỷ USD, đặc biệt Việt Nam đang được xếp thứ hạng 15 trên toàn cầu về xuất khẩu nông sản thực phẩm, nhưng tăng trưởng ngành nông nghiệp vẫn bị đánh giá là thiếu bền vững.

Phần lớn nông sản nước ta xuất khẩu tiểu ngạch vào thị trường Trung Quốc. Chỉ có 5% nông sản xuất khẩu Việt Nam đạt tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế và xuất khẩu chính ngạch vào thị trường các nước khó tính như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Theo các báo cáo nghiên cứu khảo sát, tình trạng được mùa mất giá hoặc được giá mất mùa vẫn thường xuyên xảy ra tại nhiều địa phương. Thậm chí, ngành nông nghiệp Việt Nam còn được ví von là ngành nông nghiệp “giải cứu”. Chỉ cần thương lái Trung Quốc ngưng nhập khẩu nông sản thì tình trạng tồn dư, rớt giá nông sản lại tái diễn.

Về phía chính quyền địa phương cũng chưa có sự tính toán nhu cầu thị trường đủ sát để tư vấn người dân và doanh nghiệp (DN) chủ động lập kế hoạch trồng trọt và sản xuất. Hơn nữa, những tiêu chuẩn rào cản kỹ thuật tại các nước trên thế giới thường xuyên thay đổi nhưng các cơ quan chức năng liên quan lại chậm cập nhật. Do đó, có tình trạng người dân và DN trồng trọt và sản xuất ồ ạt, đến khi vào vụ thì không thể tiêu thụ hết trong thị trường nội địa và không thể xuất khẩu vì không đáp ứng tiêu chuẩn toàn cầu cũng như tiêu chuẩn của từng thị trường.

Đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch nông sản vào thị trường khó tính ảnh 1
Thanh long tươi được phép xuất khẩu vào Hàn Quốc. Ảnh: CAO THĂNG
Ở một góc độ khác, các chuyên gia tư vấn thực hành sản xuất sạch theo tiêu chuẩn GlobalGAP tại Việt Nam cho rằng, các nông dân, DN sản xuất nông sản tại Việt Nam vẫn chưa chủ động tiếp cận được các giải pháp thực hành trồng trọt đạt chuẩn toàn cầu ngay từ đầu. Mặt khác, trở ngại lớn nhất của DN và nông dân Việt Nam chính là tâm lý gắng đạt chứng nhận tiêu chuẩn nhằm đối phó với các cơ quan kiểm tra hoặc tổ chức, đối tác yêu cầu.

Do vậy, ngay sau khi đã đạt được các chứng nhận tiêu chuẩn cần thì không tuân thủ các cam kết về chất lượng, tiêu chuẩn an toàn về môi trường. Trên thực tế, có rất ít sản phẩm nông sản Việt Nam tham gia được vào trong chuỗi cung ứng giá trị toàn cầu.

Sản xuất sạch – visa thông hành của nông sản Việt

Để chấm dứt tình trạng “giải cứu nông sản”, từng bước đẩy mạnh xuất khẩu nông sản vào thị trường khó tính, theo các chuyên gia kinh tế, nhất thiết phải chuẩn hóa, nâng chất hàng hóa thông qua thực hành tốt theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, HACCP… ngay từ khâu gieo trồng và sản xuất. Ngoài ra, DN cần chú trọng đúng mức đầu tư cho bao bì, mẫu mã sản phẩm, đăng ký thương hiệu, thực hiện truy xuất nguồn gốc… để gia tăng giá trị và đưa nông sản Việt vươn xa hơn.

Ông Việt Anh, đại diện GlobalGAP tại Việt Nam, cho biết đạt tiêu chuẩn GlobalGAP là một trong những công cụ và tiêu chuẩn để hàng hóa có thể “thông hành” quốc tế. Tiêu chuẩn GlobalGAP có 2 cấp độ khác nhau là cấp độ cơ bản và trung gian. Tiêu chuẩn mỗi cấp độ có khác nhau nên DN và nông dân có thể lựa chọn hình thức phù hợp với khả năng đáp ứng của mình.

Tuy nhiên, nếu chỉ đạt được tiêu chuẩn GlobalGAP không thì chưa đủ, mà tổ chức, cá nhân được chứng nhận cần thực hiện cam kết của mình lâu dài sau khi đạt chứng nhận. Những thông tin chất lượng sản phẩm cam kết sẽ được công khai, minh bạch trên thị trường. Về phía tổ chức GlobalGAP, sau khi chứng nhận đạt tiêu chuẩn cho tổ chức, cá nhân sẽ không cho phép sử dụng logo dán trên sản phẩm mà chỉ cấp mã số.

Mã số này cho phép người tiêu dùng có thể kiểm tra thông tin sản phẩm chỉ với thao tác quét mã số bằng điện thoại thông minh. Ngoài ra, việc không cho phép dán Global GAP còn giúp DN tránh tình trạng hàng giả, hàng nhái và sử dụng logo không kiểm soát trên thị trường.

Các chuyên gia cũng dự báo trong thời gian tới, thị trường bán lẻ nông sản, thực phẩm Việt có nhiều tín hiệu lạc quan. Trong đó, 3 lĩnh vực được ưu tiên hàng đầu của người tiêu dùng liên quan đến an toàn thực phẩm, sức khỏe và các vấn đề về môi trường. Đặc biệt, xu hướng sử dụng sản phẩm hữu cơ, hướng đến những sản phẩm sạch, an toàn tăng lên, nhất là người dân khu vực thành thị.

Ông Nguyễn Công Luận, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Rau quả thực phẩm An Giang (ANTESCO), cho rằng để có thể bắt kịp xu hướng tiêu dùng, DN cũng như người nông dân cần chủ động ứng dụng công nghệ mới trong hoạt động trồng trọt và sản xuất, đáp ứng yêu cầu vấn đề truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tuân thủ tiêu chuẩn ISO, GMP, ISO, HACCP, GlobalGAP, Orangnic… và cao hơn là phải tự giác tuân thủ các quy định về trách nhiệm xã hội.

Nguồn SGGP